"معلم پای تخته داد می زد"

"معلم پای تخته داد می زد"

صورتش گلگون بود

ودستانش زیر پوششی از گرد پنهان بود

ولی آخر کلاسیها،

لواشک بین خود تقسیم می کردند

وان یکی در گوشه ای دیگر،

جوانان را ورق می زد

برای اینکه بیخود های و هو می کرد

و با آن شور بی پایان،

تساوی های جبری را نشان می داد

با خطی خوانا بروی تخته ای کز ظلمتی تاریک

غمگین بود

تساوی را چنین نوشت:

یک با یک برابر است.

از میان جمع شاگردان یکی برخاست،

همیشه یک نفر باید به پا خیزد...

به آرامی سخن سر داد:

تساوی اشتباهی فاحش و محض است.

نگاه بچه ها ناگه به یک سو خیره گشت و

معلم مات برجا ماند

و او پرسید:اگر یک فرد انسان،واحد یک بود

آیا باز یک با یک برابر بود؟

سکوت مدهشی بود و سوالی سخت.

معلم خشمگین فریاد زد:

آری برابر بود

و او با پوز خندی گفت:

اگر یک فرد انسان یک واحد بود

آنکه زورو زر به دامن داشت بالا بود وآنکه

قلبی پاک ودستی فاقد زر داشت پایین بود

اگر یک فرد انسان یک واحد بود

آنکه صورت نقره گون،

چون قرص مه می داشت بالا بود

وان سیه چرده که می نالید پایین بود

اگر یک فرد انسان واحد یک بود

این تساوی زیر و رو می شد

حال می پرسم اگر یک با یک برابر بود

نان و مال مفتخوران از کجا آماده می گردید؟

یا چه کس دیوار چین ها را بنا می کرد؟

یک اگر با یک برابر بود

پس که پشتش زیر بار فقر خم می شد؟

یا که زیر ضربت شلاق له می گشت؟

یک اگر با یک برابر بود

پس چه کس آزادگان را در قفس می کرد

معلم ناله آسا گفت:

بچه ها در جزوه های خویش بنویسید

یک با یک برابر نیست...

کتیبه

"كتيبه"

فتاده تخته سنگ آنسوي تر، انگار كوهي بود

و ما اينسو نشسته، خسته انبوهي

زن و مرد و جوان و پير

همه با يكديگر پيوسته ، ليك از پاي

و با زنجير

اگر دل مي كشيدت سوي دلخواهي

به سويش مي توانستي خزيدن ، ليك تا آنجا كه رخصت بود

تا زنجير

ندانستيم

ندايي بود در روياي خوف و خستگيهامان

و يا آوايي از جايي ، كجا ؟ هرگز نپرسيديم

چنين مي گفت

فتاده تخته سنگ آنسوي ، وز پيشينيان پيري

بر او رازي نوشته است ، هركس طاق هر كس جفت

چنين مي گفت چندين بار

صدا ، و آنگاه چون موجي كه بگريزد ز خود در خامشي مي خفت

و ما چيزي نمي گفتيم

و ما تا مدتي چيزي نمي گفتيم

پس از آن نيز تنها در نگه مان بود اگر گاهي

گروهي شك و پرسش ايستاده بود

و ديگر سيل و خستگي بود و فراموشي

و حتي در نگه مان نيز خاموشي

و تخته سنگ آن سو اوفتاده بود

شبي كه لعنت از مهتاب مي باريد

و پاهامان ورم مي كرد و مي خاريد

يكي از ما كه زنجيرش كمي سنگينتر از ما بود ، لعنت كرد گوشش را

و نالان گفت :‌ بايد رفت

و ما با خستگي گفتيم : لعنت بيش بادا گوشمان را چشممان را نيز

بايد رفت

و رفتيم و خزان رفتيم تا جايي كه تخته سنگ آنجا بود

يكي از ما كه زنجيرش رهاتر بود ، بالا رفت ، آنگه خواند

كسي راز مرا داند

كه از اينرو به آنرويم بگرداند

و ما با لذتي اين راز غبارآلود را مثل دعايي زير لب تكرار مي كرديم

و شب شط جليلي بود پر مهتاب

هلا ، يك ... دو ... سه .... ديگر پار

هلا ، يك ... دو ... سه .... ديگر پار

عرقريزان ، عزا ، دشنام ، گاهي گريه هم كرديم

هلا ، يك ، دو ، سه ، زينسان بارها بسيار

چه سنگين بود اما سخت شيرين بود پيروزي

و ما با آشناتر لذتي ، هم خسته هم خوشحال

ز شوق و شور مالامال

يكي از ما كه زنجيرش سبكتر بود

به جهد ما درودي گفت و بالا رفت

خط پوشيده را از خاك و گل بسترد و با خود خواند

و ما بي تاب

لبش را با زبان تر كرد ما نيز آنچنان كرديم

و ساكت ماند

نگاهي كرد سوي ما و ساكت ماند

دوباره خواند ، خيره ماند ، پنداري زبانش مرد

نگاهش را ربوده بود ناپيداي دوري ، ما خروشيديم

بخوان !‌ او همچنان خاموش

براي ما بخوان ! خيره به ما ساكت نگا مي كرد

پس از لختي

در اثنايي كه زنجيرش صدا مي كرد

فرود آمد ، گرفتيمش كه پنداري كه مي افتاد

نشانديمش

بدست ما و دست خويش لعنت كرد

چه خواندي ، هان ؟

مكيد آب دهانش را و گفت آرام

نوشته بود

همان

كسي راز مرا داند

كه از اينرو به آرويم بگرداند

نشستيم

و به مهتاب و شب روشن نگه كرديم

و شب شط عليلي بود

گرگ هار

گرگ هار !


گرگ هاری شده ام
هرزه پوی و دله دو
شب درین دشت زمستان زده بی همه چیز
می دوم ، برده ز هر باد گرو
چشم هایم چو دو کانون شرار
صف تاریکی شب را شکند
همه بی رحمی و فرمان فرار
گرگ هاری شده ام ، خون مرا ظلمت زهر
کرده چون شعله چشم تو سیاه
تو چه آسوده و بی باک خزامی به برم
آه ، می ترسم ، آه
آه ، می ترسم از آن لحظه پر لذت و شوق
که تو خود را نگری
مانده نومید ز هر گونه دفاع
زیر چنگ خشن وحشی و خونخوار منی
پوپکم ! آهوکم !
چه نشستی غافل
کز گزندم نرهی ، گرچه پرستار منی
پس ازین دره ژرف
جای خمیازه جادو شده غار سیاه
پشت آن قله پوشیده ز برف
نیست چیزی ، خبری
ور تو را گفتم چیز دگری هست ، نبود
جز فریب دگری
من ازین غفلت معصوم تو ، ای شعله پاک !
بیشتر سوزم و دندان به جگر می فشرم
منشین با من ، با من منشین
تو چه دانی که چه افسونگر و بی پا و سرم ؟
تو چه دانی که پس هر نگه ساده من
چه جنونی ، چه نیازی ، چه غمی است
یا نگاه تو ، که پر عصمت و ناز
بر من افتد ، چه عذاب و ستمی است
دردم این نیست ولی
دردم این است که من بی تو دگر
از جهان دورم و بی خویشتنم
پوپکم ! آهوکم !
تا جنون فاصله ای نیست از اینجا که منم
مگرم سوی تو راهی باشد
چون فروغ نگهت
ورنه دیگر به چه کار آیم من ؟
بی تو ؟ چون مرده چشم سیهت
منشین اما با من ، منشین
تکیه بر من مکن ، ای پرده طناز حریر
که شراری شده ام
پوپکم ! آهوکم!
گرگ هاری شده ام




از استاد اخوان ثالث